Πώς να ενισχύσετε την αυτοεκτίμηση του παιδιού σας

 Πώς να ενισχύσετε την αυτοεκτίμηση του παιδιού σας

Στους περισσότερους από εμάς έχει τύχει να συναντήσουμε ή να γνωρίσουμε παιδιά που, παρόλο που μπορεί να είναι εξίσου έξυπνα και ικανά, αντιδρούν διαφορετικά, όταν βρίσκονται μπροστά σε μία νέα κατάσταση. Έτσι, κάποιο παιδί μπορεί πρόθυμα να προσπαθεί να δοκιμάσει καινούρια πράγματα και να γνωρίσει καινούριους ανθρώπους και κάποιο άλλο μπορεί να διστάζει και να κάνει πίσω. Γιατί όμως το ένα παιδί εμπλέκεται, είναι δραστήριο, έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του, ενώ το άλλο είναι πιο παθητικό, διστακτικό και δεν παίρνει πρωτοβουλίες, αλλά κυρίως ακολουθεί τους άλλους;

Ένας από τους λόγους για τους οποίους παρατηρείται αυτή η διαφορά ανάμεσα στα παιδιά αφορά στο τι σκέφτονται και στο πώς νιώθουν για τον εαυτό τους. Το ένα παιδί νιώθει να έχει αυτοπεποίθηση και ξέρει ότι μπορεί να ανταποκριθεί σε διάφορες απαιτήσεις, ενώ το άλλο νιώθει αναποτελεσματικό και αδύναμο να διαμορφώσει ή να ελέγξει τα πράγματα. Με άλλα λόγια το ένα παιδί έχει υψηλή και το άλλο χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Η αυτοεκτίμηση είναι μία έννοια που αναφέρεται στο πώς νιώθει το άτομο για τον εαυτό του. Αυτή η διαδικασία της διαμόρφωσης της εικόνας του εαυτού του ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία. Σε μεγάλο βαθμό, κυρίως στα πρώτα χρόνια της ζωής, επηρεάζεται από τις σχέσεις του με τα σημαντικά πρόσωπα, αρχικά μέσα στην οικογένεια και αργότερα έξω από αυτή.

Ανεξάρτητα από την ηλικία του παιδιού και του εφήβου η αυτοεκτίμηση είναι ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την ψυχοσυναισθηματική του υγεία αλλά και την πορεία του, ακόμα και τις επιλογές που θα κάνει αργότερα στη ζωή του ως ενήλικας.

Έχει παρατηρηθεί ότι τα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση:

• - Είναι περισσότερο ανεξάρτητα και παίρνουν πρωτοβουλίες
• - Αναλαμβάνουν περισσότερες ευθύνες
• - Περηφανεύονται και χαίρονται με τις επιτυχίες τους και τα κατορθώματά τους
• - Δείχνουν ανοχή στη ματαίωση και μπορούν να χειριστούν κατάλληλα την αποτυχία.
• - Χειρίζονται επιδέξια την πίεση που μπορεί να δεχτούν από ομάδες συνομηλίκων τους.
• - Μπορούν να χειριστούν αποτελεσματικά τα θετικά και τα αρνητικά τους συναισθήματα.

Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να αισθάνονται ωραία για τον εαυτό τους και να αποκτήσουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Τα λόγια και οι πράξεις των γονιών έχουν μεγάλη επιρροή στο πώς ένα παιδί ή ένας έφηβος σκέφτεται και νιώθει για τον εαυτό του.

Η αυτοεικόνα, λοιπόν, του παιδιού εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους γονείς. Τι θα μπορούσαν να κάνουν για να την ενδυναμώσουν;

• - Επιβραβεύστε και δώστε προσοχή στα θετικά σημεία και στα προσόντα του παιδιού. Εκτιμήστε και ενθαρρύνετε τα «κατορθώματά του». Είναι άδικο να δίνουμε προσοχή πάντα στα λάθη του παιδιού, θεωρώντας ότι το σωστό είναι αυτονόητο. Επαινέστε με φράσεις («μπράβο!», «πολύ καλή προσπάθεια!») ή με πράξεις (αγκαλιά, χάδι κ.λ.π.) την καλή δουλειά και την καλή προσπάθεια του παιδιού. Με αυτόν τον τρόπο το βοηθάτε να αντιληφθεί ότι αυτό που κάνει είναι σημαντικό, του μαθαίνετε ποιο είναι το σωστό, αλλά και τι είναι αυτό που ζητάτε από το ίδιο. Θυμηθείτε, όμως, ότι είναι σημαντικό ο έπαινος να είναι ειλικρινής και όχι υπερβολικός.  
• - Αναγνωρίστε την προσπάθεια και την ατομική του πρόοδο. Μην δίνετε έμφαση αποκλειστικά στο τελικό αποτέλεσμα (π.χ. βαθμοί σχολείου). Αναγνωρίστε και επαινέστε συστηματικά την προσπάθεια του παιδιού, αναφερθείτε σε ποια σημεία τα πήγε καλύτερα και εντοπίστε μαζί τα λάθη του, ώστε να τα αποφύγει την επόμενη φορά.
• - Δώστε αγάπη χωρίς όρους: εκτιμήστε τα παιδιά για αυτό που είναι και όχι για αυτό που κάνουν. Η απόλυτη αποδοχή του παιδιού, όπως είναι, είναι πολύ σημαντική. Η αποδοχή μπορεί είναι εύκολη, όταν το παιδί κάνει αυτό που θέλουν οι γονείς. Όταν όμως το παιδί κάνει κάτι που δεν είναι επιθυμητό, είναι σημαντικό να του δείξετε ότι αποδέχεστε το ίδιο λέγοντάς του παράλληλα ότι αυτό που έκανε δε σας άρεσε.
• - Δώστε ευκαιρίες επιτυχίας. Αν και είναι σημαντικό να βάζετε υψηλούς στόχους για το παιδί, μην υπερεκτιμάτε τις δυνατότητές του. Είναι σημαντικό να ξέρετε ποιες είναι οι δυνατότητες και οι αδυναμίες του. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσετε να δώσετε στο παιδί την ευκαιρία να ασχοληθεί με δραστηριότητες όπου θα μπορέσει να τα καταφέρει, να πετύχει και να νιώσει ότι είναι ικανό. Δώστε στο παιδί τη δυνατότητα να ασχοληθεί με πράγματα στα οποία τα καταφέρνει, χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια π.χ. κάποιο άθλημα.   
• - Προσέξτε πώς βοηθάτε το παιδί. Κάποιοι γονείς ανησυχούν τόσο πολύ για το αν το παιδί θα τα καταφέρει και τελικά καταλήγουν να του λένε βήμα-βήμα τι πρέπει να κάνει κάθε φορά. Είναι σημαντικό να προτείνετε τρόπους στο παιδί, για να λύσει ένα πρόβλημα ή για να αντιμετωπίσει μία κατάσταση. Προτείνετε και μετά αφήστε το μόνο του να αποφασίσει και να δράσει, μαθαίνοντάς του να ζητάει βοήθεια, όταν τη χρειάζεται. 
• - Δώστε του προσοχή: μιλήστε με το παιδί, δείξετε ενδιαφέρον για τις ανησυχίες του, για τις δραστηριότητές του και τις προσπάθειές του.
• - Αποφύγετε τις συγκρίσεις. Προσπαθήστε να μη συγκρίνετε το παιδί με τα αδέρφια του ή με συνομηλίκους του. Θυμηθείτε ότι το κάθε παιδί είναι μοναδικό με τις δικές του δυνατότητες και τις προσωπικές του ιδιαίτερες ανάγκες.
• - Αποφύγετε την κριτική που παίρνει τη μορφή της προσβολής. Μην επικρίνετε το ίδιο αλλά τη συγκεκριμένη συμπεριφορά. Για παράδειγμα, προσπαθήστε να μην κάνετε σχόλια όπως «είσαι τεμπέλης και αδιάφορος για τα μαθήματά σου» αλλά σχόλια όπως «ίσως χρειάζεται να αφιερώσεις περισσότερο χρόνο στα μαθήματά σου, για να έχεις ένα καλύτερο αποτέλεσμα».
• - Να δέχεστε τα λάθη του. Δώστε στο παιδί το μήνυμα ότι τα λάθη είναι σχεδόν αναπόφευκτα. Βοηθήστε το να νιώσει άνεση και ασφάλεια, ώστε να τα συζητά μαζί σας, χωρίς να το επικρίνετε.
• - Διδάξτε στο παιδί να κάνει θετικές δηλώσεις για τον εαυτό του. Βοηθήστε το να αλλάξει τις αρνητικές σκέψεις που κάνει για τον εαυτό του, μαθαίνοντάς του να αξιολογεί πιο ρεαλιστικά και αντικειμενικά τις ικανότητες, τα επιτεύγματα και τα χαρακτηριστικά του.
• - Αποτελέστε το θετικό πρότυπο. Τα παιδιά μαθαίνουν πάρα πολλά, παρατηρώντας τους γονείς τους. Δείξτε, λοιπόν, στο παιδί πώς εσείς νιώθετε και σκέφτεστε για τον εαυτό σας.

Η αυτοεκτίμηση είναι μία έννοια που διαμορφώνεται σε όλο το ταξίδι της ζωής. Κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού υπάρχουν πολλές ευχάριστες αλλά και δυσάρεστες στιγμές. Ο ρόλος ενός γονιού είναι να βοηθήσει το παιδί του να νιώσει ότι είναι ένα άτομο ικανό και ένα άτομο που αξίζει να αγαπά και να αγαπιέται.